नयां संविधानको मस्यौदाको सामान्य अध्ययन पश्चात मैले मेरो व्यक्तिगत तर्फबाट पेश गरेको राय सुझावहरु
१. प्रदेश/राज्यहरुको आयश्रोत र त्यसको व्यवस्थापन पद्धतीको बारेमा स्पष्ट पार्नु पर्ने ।
२. रोजगारीको हक सबै बेरोजगार युवाहरु रोजगारीको ग्यारेन्टी लाई अधिकारको रुपमा स्थापित गर्नु उचित हो तर त्यस्को व्यवस्थापन गर्न सक्ने क्षमता संघिय / प्रान्तिय सरकारसंग हुन सक्ला ? जबकि प्रत्येक आ.ब. मा सरकारले प्रश्तुत गर्ने बजेटको श्रोत बैदेशिक ऋण/अनुदान आदिमा निर्भर हुन्छ ।
३. संघिय प्रान्तिय संसद हुनको निमित्त न्युनतम योग्यताको निर्धारण अनिवार्य गरिनुपर्ने । ताकि आगामी पुस्ताहरु पढाईमा असफल भएकाहरु राजनितिमा लाग्ने वातावरण बन्न नसकोस ।
४. जग्गाको हदवन्दी कायम गरी हदभन्दा बढी जग्गा तथा जमिन हुने हरुको जमिन सरकारले उच्च स्तरिय आयोग गठन गरि स्वामित्व ग्रहण गर्ने । सो जग्गा भुमिहिन सुकुम्वासीहरुलाई समान रुपमा वितरण गर्ने, अथवा अहिलेको सामुदायिक वनको अवधारणा जस्तै सामुहिक खेतीपाती प्रणाली अवलम्वन गरेमा उपयुक्त हुने । क्रान्तिकारी भुमिसुधार जस्ता कुराहरुलाई व्यवहारमा उतार्ने कुराको ग्यारेन्टी संविधानमै गर्नुपर्ने ।
५. बाबुको सम्पतिको एकतिहाई मात्र उसको सन्तानहरुले प्राप्त गर्ने । बांकी सम्पति संघिय/प्रान्तिय सरकारको स्वामित्वमा ल्याउनुपर्ने ।
६. नेपाल राष्ट्र भित्र जन्मेको वा नेपाली नागरिकको सन्तान भएर जन्मेको बालकको सम्पुर्ण शिक्षा, स्वास्थ्य, पोषण लगायत त्यो बालक बालिग भएपछि रोजगारीको ग्यारेन्टी समेत सरकारले जिम्मा लिनुपर्ने । उदाहरणको लागि विकसित देशहरुको अनुशरण गर्न सकिने ।
७. नेपाल र भारतको खुल्ला सिमाना तुरुन्त बन्द गर्नु पर्ने साथै एक अर्को देशका नागरिकलाई एक अर्को देशमा काम गर्नको निमित्त परमिटको व्यवस्था गर्नु पर्ने ।
www.sitaramphuyal.blogspot.com
